Orzeł Biały wzlata ku obłokom,
Jak nasze plany mierzą wysoko.
Na głowie Orła błyszczy korona,
To znak, że go nikt nie pokona.
Jest ptakiem silnym i odważnym,
Gotów do walki przystąpić z każdym.
Zdolny zwyciężać z największym wrogiem,
Głowę swą schyla tylko przed Bogiem.
Był znakiem Mieszka i Chrobrego,
Żołnierzy września i Piłsudskiego.
Tarczą był dla nich i orężem,
W walce o wolność stał przy nich wszędzie.
Bo Orzeł Biały to symbol Polski,
Naszego domu, miasta i wioski.
Według popularnej legendy, założyciel państwa Polan, Lech, podczas postoju w okolicach Poznania ujrzał pod wieczór sporych rozmiarów gniazdo na drzewie. Znajdował się w nim biały orzeł z dwoma pisklętami. Gdy Lech przyglądał się mu, orzeł rozpostarł skrzydła na tle nieba czerwonego od zachodzącego słońca. Lech zachwycił się, postanowił tam osiąść, umieścił orła w swym herbie, a miejsce na pamiątkę nazwał Gniezdnem (obecnie Gniezno) od słowa gniazdo. Ale to tylko legenda...
Rodowodu naszego godła trzeba szukać w antycznym Rzymie, skąd mógł przywędrować do nas orzeł, ponieważ jako symbol państwowości występował już w starszych cywilizacjach. Niektórzy przypuszczają, że za Bolesława Chrobrego znak orła pojawiał się na polskich monetach i sztandarach. Wyobrażenia ptaków przypominających orła występują na XIII-wiecznych monetach książęcych Bolesława Kędzierzawego i Władysława Wygnańca. Możliwe, że orzeł już wówczas istniał jako znak osobisty różnych władców piastowskich i stopniowo przeobrażał się w ich znak rodowy, a następnie dynastyczny. Choć wizerunek orła utrwalił się jako godło państwowe nie oznaczało to, że jego kształt pozostał niezmieniony. Każda władza, każda epoka coś od siebie dodawały zgodnie z duchem czasu.
Według średniowiecznej symboliki: biel oznaczała czystość, dobro i szlachetność, czerwień – waleczność i odwagę, korona była symbolem suwerenności zjednoczonej monarchii. Po zacieśnieniu związków z Litwą uległ zmianie wizerunek godła Rzeczpospolitej. Na jednej czwórdzielnej tarczy umieszczano obok siebie naprzemianlegle wizerunek orła i litewską pogoń. Za ostatnich Jagiellonów orzeł przybiera kształt bardziej wyszukany. Skrzydła kierują się ku górze, a pierś zostaje ozdobiona monogramami królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. W tym samym czasie na głowie orła pojawia się zamknięta korona zwieńczona krzyżem. Wzór zaczerpnięto z tradycyjnej korony cesarskiej, która zamknięta łukiem miała symbolizować panowanie nad całym światem. Również w następnych okresach naszych dziejów orzeł przybierał różne kształty. Jego sylwetkę ozdabiano dodatkowymi symbolami, np. na piersi umieszczano osobisty herb króla. W jego szponach umieszczano berło i królewskie jabłko. W 1705 r. August II ustanowił Order Orła Białego. Było to najwyższe polskie odznaczenie, aż do wybuchu II wojny światowej. Za Stanisława Augusta Poniatowskiego pojawiły się inne ordery, których głównym elementem był także orzeł: Order św. Stanisława oraz Order Virtuti Militari. Również w XVIII w. pojawił się jako godło na wojskowych nakryciach głowy.
Tradycja orłów wojskowych sięga być może czasów Kazimierza Wielkiego, wtedy właśnie zaczęto ozdabiać hełm monarchy orłem zrywającym się do lotu. Z czasem ustalił się wizerunek orła wojskowego wczepionego w tzw. tarczę Amazonek. Stało się to w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. W dobie Królestwa Polskiego połączonego z Rosją przez Kongres Wiedeński, biały orzeł na czerwonym polu był umieszczany na piersi dwugłowego czarnego orła rosyjskiego.
Sejm powstańczy w 1831 r. zdetronizował cara jako króla Polski i zmienił godło na dwupolowy herb z orłem i pogonią. Po Powstaniu Listopadowym ruchy wolnościowe i demokratyczne na emigracji, które odcinały się od idei przywrócenia monarchii, posługiwały się orłem bez korony. Tak było również w okresie Wiosny Ludów. Podczas Powstania Styczniowego i następnych zrywów niepodległościowych obrońcom towarzyszył orzeł w koronie.
Przechowywano go w polskich domach, był obecny w czasie manifestacji patriotycznych. W czasie I wojny światowej formacje polskie tworzone na różnych frontach walczyły pod znakiem Orła Białego. Były to wizerunki orła zarówno w koronie jak i bez korony. Również w legionach można spotkać obie wersje orzełka wojskowego. Choć bardziej powszechny był orzeł w koronie.
Jako godło państwowe przywrócono orła w niepodległej Polsce w 1919 r. w kształcie zbliżonym do godła Królestwa Polskiego. Nowy wizerunek orła według projektu prof. Zygmunta Kamińskiego przyjęto w roku 1927. Wizerunek ten nawiązywał do tradycji różnych epok i był symbolem polskich dziejów. Wzorowane na nim orzełki wojskowe nosili polscy obrońcy w 1939 r., a także żołnierze Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. W 1955 r. dekretem Rady Państwa przyjęto oficjalnie jako godło państwowe PRL orła II Rzeczypospolitej, ale bez korony. Taki orzeł towarzyszył nam przez 35 lat. W lutym 1990 r. sejm zatwierdził nowe godło RP. Przyjęto wizerunek orła wg projektu prof. Kamińskiego.
Bogata jest historia Orła Białego. I choć jego wizerunek ulegał różnym przekształceniom na przestrzeni dziejów, był zawsze tam gdzie byli Polacy, w kraju czy obczyźnie, a ozdobiony koroną symbolizował niepodległy byt i suwerenność.
Odsłony: 1400